Gepubliceerd in Spiegelbeeld, oktober 2007
Ja, we zijn op zoek naar onszelf en de essentie van ons bestaan. Ook ik vorm hierop geen uitzondering. Toch heb ik het idee dat de uitspraak ‘ik ben op zoek naar mezelf’ niet helemaal illustreert wat er werkelijk mee wordt bedoeld. Mijn idee is dat deze uitspraak ons slechts in verwarring brengt en dikwijls niet de juiste richting op stuurt. Ik ben ervan overtuigd dat we onszelf nooit zijn kwijtgeraakt.
Wat we daadwerkelijk zijn verloren is het contact met onszelf. Door het constante handelen vanuit je verstand en het meerennen met de steeds sneller groeiende maatschappij was er slechts weinig tijd voor gevoel, waardoor dit op de achtergrond raakte. Nu de wereld zich in een transformatieproces bevindt, dwingt zij ons met zachte – en soms hardere – hand opnieuw naar binnen te keren.
Verloren contact
Massaal zijn we op zoek naar de kern, de essentie van ons wezen en ons bestaan. Het idee dat ik ‘mezelf ooit ben verloren’ belemmert mij slechts in dat proces. Als ik mezelf ooit ben verloren, wanneer was dat dan en waar moet ik dan zoeken om mezelf terug te vinden? Nergens, is mijn mening. Hoe harder we naar onszelf zoeken, hoe minder antwoorden we vinden. Wie we daadwerkelijk zijn, diep vanbinnen, is altijd aanwezig maar tijdelijk onzichtbaar. Zie het als gras, bedekt onder een verse laag sneeuw. Is het gras verdwenen? Nee, het is alleen niet te zien. Pas wanneer we stoppen met zoeken en stilstaan, zullen we onszelf opnieuw vinden; en dan bedoel ik vooral het contact met onszelf. Het contact dat we ooit verloren.
Als ik om me heen kijk merk ik dagelijks hoe eenzaam mensen kunnen zijn en hoe de behoefte aan verbondenheid en liefde steeds meer aan de oppervlakte komt. Ik merk hoe mensen over straat lopen, verscholen achter hun masker. Verborgen achter een ‘harde buitenkant’ om zich af te schermen voor al het lees dat zich voordoet in de wereld. De Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu sprak eens over de mens en zei dat we slechts mensen zijn door andere mensen. We zijn interafhankelijk, zo sprak hij.
Zonder andere mensen kunnen wij niet bestaan en toch negeren we die verbondenheid als ons dat zo uitkomt. Mensen waarbij we ons goed voelen, dáár zijn we mee verbonden. Maar de mensen die onze grenzen testen en ons uitdagen op de meest uiteenlopende manieren, daarmee niet. Jawel, is mijn mening, want we zijn allemaal met elkaar verbonden. Er is niets dat we daarvoor hoeven te doen. Het was er al en het zal er altijd zijn. Ik heb ook erg het gevoel dat we, wanneer we de verbintenis met anderen ontkennen, we een deel van onszelf ontkennen en als het ware wegduwen. Ieder mens laat je iets zien van jezelf en iedere mens dient vanuit dat oogpunt als een kostbare spiegel. Die spiegel kun je aan diggelen slaan, maar op die manier verzet je je slechts tegen een verbondenheid die tóch bestaat, ook wanneer jij dat bestaan ontkent.
Invloed
Dit gaat nog verder. Elke handeling die wij verrichten en elke gedachte die door ons hoofd gaat, heeft een ongelooflijke invloed op de hele wereld. Dat is logisch, gezien het feit dat we allen met elkaar verbonden zijn. Toch is dit iets waarvan we ons nog vaak niet bewust zijn (of, willen zijn). Om een voorbeeld te noemen… Wanneer ik snauw naar iemand op straat, zal dat invloed hebben op diens stemming. Wellicht komt hij thuis, blijkt zijn dochtertje een onvoldoende gehaald te hebben op school en stuurt hij haar woedend naar haar kamer.
Wat als ik op straat naar diezelfde man had geglimlacht? Dat kan een wereld van verschil maken. Het is maar een voorbeeld, maar wat ik ermee wil aangeven is simpelweg hoeveel invloed wij mensen op elkaar hebben. In dit geval had mijn gedrag een negatieve invloed, maar andersom werkt het net zo. Stel ik glimlach naar diezelfde man, waardoor zijn stemming verbetert. Ten eerste creëer ik op die manier verbondenheid, want ik glimlach en kijk hem aan. Ik leg dus contact. Deze man komt thuis en zijn dochtertje blijkt een onvoldoende te hebben gehaald. Dit keer spreekt hij echter met haar over hoe zij dit in het vervolg zou kunnen voorkomen, zonder dat daar een straf aan te pas komt. In feite heeft mijn gedrag dus gevolgen voor het dochtertje van deze man die ik op straat tegenkwam. Wanneer ik het op die manier bekijk, geeft dat mij een heel ander gevoel. Een gevoel van invloed en de oprechte wens om die invloed op een goede en positieve manier te gebruiken.
Elkaar werkelijk ontmoeten
We bevinden ons in een transformatieproces en alles ontwikkelt zich in een rap tempo. Na een periode waarin een ‘ik-mentaliteit’ heerste, begeven we ons langzaam maar zeker richting een ‘wij-mentaliteit’. We erkennen het belang van verbondenheid en willen die verbondenheid ook weer ervaren. We zijn massaal ‘op zoek naar onszelf’, maar in feite lijken we op zoek naar dát deel van onszelf dat we terugzien in anderen. We waren er wellicht nog niet klaar voor om het te accepteren en erkennen, maar nu zijn we dat wel; steeds en steeds meer.
Waar we ons voorheen verscholen achter ons masker, maken we langzaamaan de keus om dat masker weg te doen en elkaar werkelijk te ontmoeten. Als we dat doen en dus ook de delen van onszelf accepteren die we wat minder waarderen, delen van onszelf die anderen representeren, dán pas zullen we onszelf werkelijk vinden. Ik denk dus niet dat we genoodzaakt zijn tot een langdurig proces van zoeken, maar ons slechts hoeven te richten op wat er aanwezig is; iets wat me doet denken aan De Alchemist, het bekende boek van Paulo Coelho. De hoofdpersoon in dat boek reist stad en land af op zoek naar een schat, die precies blijkt te liggen op de plaats van hij vandaan kwam vóór hij aan de hele reis begon.
De essentie is dus dat je jezelf bent kwijtgeraakt en dat het ‘zelf’ altijd aanwezig is, precies op de plek waar jij nu bent. Degene die jij diep vanbinnen bent, heeft je nooit verlaten en zal je ook nooit verlaten. Het is slechts een kwestie van erkennen en accepteren wat aanwezig is, zonder weerstand te bieden. Nu de aarde op weg is naar een hogere dimensie en we ons in rap tempo ontwikkelen, denk ik dat we dat – allemaal in ons eigen tempo – steeds beter zullen begrijpen en een plek in ons leven zullen geven. We laten de controle wat meer los, gooien onze maskers voorzichtig af en gaan opnieuw de kracht van verbondenheid ervaren. Onze interafhankelijkheid, zoals Desmond Tutu dat zo mooie verwoordde.